Warunki bezpieczeństwa pożarowego w magazynie

Warunki ochrony przeciwpożarowej magazynu wynikają z kilku czynników. Ważna jest więc technologia obiektu (materiały zastosowane do budowy), jego przeznaczenie (składowane materiały) i sposób użytkowania. Znaczenie ma również wysokość lub liczba kondygnacji, położenie w stosunku do innych obiektów, w tym składów materiałów, oraz prowadzone w nim prace.

 

Aby ustalić warunki ochrony przeciwpożarowej, uwzględnia się:

• gęstość obciążenia ogniowego,
• klasy odporności ogniowej elementów budynku,
• stopień rozprzestrzeniania się ognia,
• stopień palności materiałów budowlanych,
• dymotwórczość materiałów budowlanych,
• toksyczność produktów rozkładu spalania materiałów,
• kategorie zagrożenia ludzi,
• kategorie zagrożenia wybuchem.

Główne źródła zagrożenia pożarowego

Trzeba pamiętać, że główne źródła zagrożenia pożarowego w magazynie to:

• materiały łatwo palne i łatwo zapalne,
• instalacje elektryczne,
• wyładowania elektryczności statycznej,
• przenośne źródła ciepła,
• środki transportu z napędem silnikowym elektrycznym i spalinowym, a szczególnie silnikami zasilanymi gazem propan-butan,
• niedopałki papierosów,
• prace spawalnicze czy prace powodujące powstawanie gorących iskier (np. używanie szlifierek, przecinarek tarczowych),
• wyładowania atmosferyczne.

 

Urządzenia przeciwpożarowe w magazynie

Urządzenia przeciwpożarowe to urządzenia (stałe lub półstałe, uruchamiane ręcznie bądź samoczynnie) służące do wykrywania i zwalczania pożaru albo ograniczania jego skutków w obiektach, w których lub przy których są zainstalowane. W szczególności chodzi tu o:

• stałe i półstałe urządzenia gaśnicze oraz zabezpieczające,
• urządzenia wchodzące w skład systemu sygnalizacji pożarowej i dźwiękowego systemu ostrzegawczego,
• instalacje oświetlenia ewakuacyjnego,
• hydranty,
• zawory hydrantowe (ręczny zawór odcinający, umieszczony na instalacji wodociągowej przeciwpożarowej, wyposażony w nasadę 52 mm, umożliwiającą podłączenie węży pożarniczych),
• pompy w pompowniach przeciwpożarowych,
• przeciwpożarowe klapy odcinające,
• urządzenia oddymiające,
• drzwi i bramy przeciwpożarowe, jeśli są wyposażone w systemy sterowani

 

WAŻNE

Zabezpieczenie przed zadymieniem dróg jest to zabezpieczenie przed utrzymywaniem się na drogach ewakuacyjnych dymu w ilości, która ze względu na ograniczenie widoczności lub toksyczność uniemożliwiłaby bezpieczną ewakuację.

 

Wymagania dla urządzeń przeciwpożarowych

 

Trzeba pamiętać, że urządzenia przeciwpożarowe w magazynie muszą spełniać kilka istotnych warunków. Muszą być:

 

1. Wykonane zgodnie z projektem i badania.

 

Urządzenia przeciwpożarowe w magazynie wysokiego składowania powinny być wykonane zgodnie z projektem uzgodnionym pod względem ochrony przeciwpożarowej przez rzeczoznawcę ds. zabezpieczeń ppoż. Warunkiem dopuszczenia ich do użytkowania jest przeprowadzenie odpowiednich dla danego urządzenia prób i badań, potwierdzających prawidłowość ich działania.

 

2. Poddawane przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym.

Gaśnice i urządzenia przeciwpożarowe należy poddawać przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym, zgodnie z zasadami określonymi w:

• Polskich Normach dotyczących urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic,
• odnośnej dokumentacji techniczno-eksploatacyjnej,
• instrukcjach obsługi.

 

WAŻNE

Przeglądy techniczne i czynności konserwacyjne urządzeń przeciwpożarowych oraz gaśnic przeprowadza się w okresach i w sposób zgodny z instrukcją ustaloną przez producenta, nie rzadziej jednak niż raz w roku.

 

3. Poddawane próbie ciśnieniowej.

Węże stanowiące wyposażenie hydrantów wewnętrznych należy raz na 5 lat poddawać próbie ciśnieniowej na maksymalne ciśnienie robocze, zgodnie z Polską Normą dotyczącą konserwacji hydrantów.

 

Czynności i wymogi związane z ochroną przeciwpożarową w magazynie

W magazynie i na terenach przyległych do niego zabronione jest przede wszystkim wykonywanie czynności, które mogą spowodować pożar, jego rozprzestrzenianie się, utrudnienie prowadzenia działania ratowniczego lub ewakuacji.

 

Czynności zabronione związane z ochroną ppoż. w magazynie

Czynności zabronione to:

1. Używanie otwartego ognia, palenie tytoniu i stosowanie innych czynników mogących zainicjować zapłon występujących materiałów w:

• strefie zagrożenia wybuchem, z wyjątkiem urządzeń przeznaczonych do tego celu,
• miejscach występowania materiałów niebezpiecznych pożarowo,
• miejscach występowania innych materiałów palnych, określonych przez właściciela lub zarządcę i oznakowanych zgodnie z Polskimi Normami dotyczącymi znaków bezpieczeństwa.

2. Użytkowanie instalacji, urządzeń i narzędzi niesprawnych technicznie lub w sposób niezgodny z przeznaczeniem albo warunkami określonymi przez producenta, jeżeli może się to przyczynić do powstania pożaru, wybuchu lub rozprzestrzenienia ognia.
3. Garażowanie pojazdów silnikowych w obiektach i pomieszczeniach nieprzeznaczonych do tego celu, jeżeli nie opróżniono zbiornika paliwa pojazdu oraz nie odłączono na stałe zasilania akumulatorowego pojazdu.
4. Rozgrzewanie za pomocą otwartego ognia smoły i innych materiałów w odległości mniejszej niż 5 m od magazynu, przyległego do niego składowiska lub placu składowego z materiałami palnymi, przy czym dopuszczalne jest wykonywanie tych czynności na dachach o konstrukcji oraz pokryciu niepalnym w budowanych magazynach, a w pozostałych (już czynnych), jeżeli zostaną zastosowane odpowiednie, przeznaczone do tego celu podgrzewacze.
5. Rozpalanie ognisk lub wysypywanie gorącego popiołu i żużla w miejscu umożliwiającym zapalenie się materiałów palnych albo sąsiednich obiektów oraz w odległości mniejszej od tych obiektów niż 10 m.
6. Użytkowanie elektrycznych urządzeń ogrzewczych ustawionych bezpośrednio na podłożu palnym, z wyjątkiem urządzeń eksploatowanych zgodnie z warunkami określonymi przez producenta.
7. przechowywanie materiałów palnych i stosowanie elementów wystroju oraz wyposażenia wnętrz z materiałów palnych w odległości mniejszej niż 0,5 m od:

• urządzeń i instalacji, których powierzchnie zewnętrzne mogą nagrzewać się do temperatury przekraczającej 373,15 K (100°C),
• linii kablowych o napięciu powyżej 1kV, przewodów uziemiających i przewodów odprowadzających instalacji piorunochronnej oraz czynnych rozdzielnie prądu elektrycznego, a także siłowych przewodów elektrycznych i gniazd wtykowych o napięciu powyżej 400 V.

8. Stosowanie na osłony punktów świetlnych materiałów palnych, z wyjątkiem materiałów trudno zapalnych i niezapalnych, jeżeli zostaną umieszczone w odległości co najmniej 0,05 m od żarówki.
9. Instalowanie opraw oświetleniowych i osprzętu instalacji elektrycznych, takich jak wyłączniki, przełączniki czy gniazda wtykowe, bezpośrednio na podłożu palnym, jeżeli ich konstrukcja nie zabezpiecza podłoża przed zapaleniem.
10. Składowanie materiałów palnych na drogach komunikacji ogólnej służących ewakuacji lub umieszczanie przedmiotów na tych drogach w sposób zmniejszający ich szerokość albo wysokość poniżej wymaganych wartości, czyli bez zachowania 2,2 m szerokości i 2,0 m wysokości, zamykanie drzwi ewakuacyjnych w sposób uniemożliwiający ich natychmiastowe użycie.
11. lokalizowanie elementów wystroju wnętrz, instalacji i urządzeń w sposób zmniejszający wymiary drogi ewakuacyjnej poniżej wartości wymaganych w przepisach techniczno-budowlanych, czyli bez zachowania 2,2 m szerokości i 2,0 m wysokości.
12. Uniemożliwianie lub ograniczanie dostępu do:

• gaśnic i urządzeń przeciwpożarowych,
• przeciwwybuchowych urządzeń odciążających,
• źródeł wody do celów przeciwpożarowych,
• urządzeń uruchamiających instalacje gaśnicze i sterujących takimi instalacjami oraz innymi instalacjami wpływającymi na stan bezpieczeństwa pożarowego magazynu, wyjść ewakuacyjnych lub okien dla ekip ratowniczych,
• wyłączników i tablic rozdzielczych prądu elektrycznego oraz kurków głównych instalacji gazowej;

13. Napełnianie gazem płynnym butli w magazynach.

 

Wymogi związane z ochroną przeciwpożarową w magazynie

Od właścicieli, zarządców lub użytkowników magazynów, placów składowych i wiat wymaga się, aby:

1. Utrzymywali urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice w stanie pełnej sprawności technicznej oraz funkcjonalnej.
2. Wyposażali obiekty, zgodnie z wymaganiami przepisów techniczno-budowlanych, w przeciwpożarowe wyłączniki prądu.
3. Umieszczali w widocznych miejscach instrukcje postępowania na wypadek pożaru wraz z wykazem telefonów alarmowych.
4. Oznakowali znakami zgodnymi z Polskimi Normami – dotyczącymi znaków bezpieczeństwa:

• drogi ewakuacyjne i pomieszczenia, w których w myśl przepisów techniczno-budowlanych wymagane są co najmniej 2 wyjścia ewakuacyjne, w sposób zapewniający dostarczenie informacji niezbędnych do ewakuacji,
• miejsca usytuowania urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic,
• miejsca usytuowania elementów sterujących urządzeniami przeciwpożarowymi,
• miejsca usytuowania przeciwpożarowych wyłączników prądu, kurków głównych instalacji gazowej i materiałów niebezpiecznych pożarowo,
• pomieszczenia, w których występują materiały niebezpieczne pożarowo,
• drabiny ewakuacyjne, rękawy ratownicze, pojemniki z maskami ucieczkowymi,
• miejsca zbiórki do ewakuacji i miejsca lokalizacji kluczy do wyjść ewakuacyjnych.

 

Wokół placów składowych, składowisk przy magazynach i obiektach tymczasowych o konstrukcji palnej powinien być zachowany pas ochronny o szerokości minimum 2 m z nawierzchnią wykonaną z materiałów niepalnych lub nawierzchnią gruntową oczyszczoną.

 

Składowanie materiałów palnych w celach magazynowych pod ścianami magazynu, z wyjątkiem materiałów niebezpiecznych pożarowo, jest dopuszczalne pod warunkiem:

• nieprzekroczenia maksymalnej powierzchni strefy pożarowej, określonej dla tego obiektu,
• zachowania dostępu do magazynu na wypadek działań ratowniczych,
• nienaruszenia minimalnej odległości od obiektów sąsiednich, wymaganej z uwagi na bezpieczeństwo pożarowe.

 

Właściciele lub zarządcy terenów są zobligowani do utrzymywania znajdujących się na nich dróg pożarowych w stanie umożliwiającym wykorzystanie ich przez pojazdy jednostek ochrony ppoż. zgodnie z warunkami określonymi w przepisach dotyczących przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę i dróg pożarowych.

Wymagania dotyczące wyjść ewakuacyjnych

Każdy magazyn i pomieszczenia, w których znajdują się urządzenia z nim związane, powinny w razie pożaru lub innego niebezpieczeństwa zagwarantować możliwość bezpiecznej ewakuacji ludzi:

 

• bezpośrednio na zewnątrz budynku lub,
• drogami komunikacji ogólnej, zwanymi drogami ewakuacyjnymi.

 

Drzwi otwierane na zewnątrz

Wyjścia z pomieszczeń na drogi ewakuacyjne oraz wyjścia ewakuacyjne na zewnątrz budynku mają być zamykane drzwiami. Drzwi stanowiące wyjście ewakuacyjne z pomieszczeń otwierają się na zewnątrz, jeżeli:

• pomieszczenie zagrożone jest wybuchem,
• jest możliwe przedostanie się do pomieszczenia mieszaniny wybuchowej lub substancji trującej, duszącej bądź innej utrudniającej ewakuację,
• w pomieszczeniu jednocześnie przebywa 50 osób albo 6 osób o ograniczonej zdolności poruszania się. Szerokość drzwi stanowiących wyjście ewakuacyjne, a także szerokość drzwi na drodze ewakuacyjnej w świetle ościeżnicy nie powinna być mniejsza niż 0,9 m oraz uwzględniać zasadę zwiększania szerokości drzwi proporcjonalnie do liczby osób znajdujących się w pomieszczeniu, przyjmując co najmniej 0,6 m szerokości na 100 osób. Progi w drzwiach nie mogą być wyższe niż 0,02 m.

Drzwi rozsuwane

Wyjścia ewakuacyjne i wyjścia na drogi ewakuacyjne mogą być zamykane drzwiami rozsuwanymi, jeżeli przeznaczone są one nie tylko do celów ewakuacyjnych (np. służą jako drzwi komunikacyjne do celów związanych z normalnym użytkowaniem magazynu) oraz jeżeli ich konstrukcja zapewnia:

• automatyczne otwieranie drzwi za pomocą napędu elektromechanicznego i niezależne ręczne otwieranie oraz nie ma możliwości zaryglowania skrzydeł i utrzymywania ich w stanie zamkniętym,
• samoczynne rozsunięcie skrzydeł drzwi (otwarcie) i pozostanie w pozycji otwartej w razie pożaru lub w przypadku awarii drzwi.

Drzwi otwierane ręcznie

W bramach i ścianach rozsuwanych zabudowanych na drogach ewakuacyjnych powinny znajdować się wbudowane drzwi otwierane ręcznie. Można też zastosować rozwiązanie, że w bezpośrednim sąsiedztwie tych bram i ścian umieszcza się wyraźnie oznakowane drzwi przeznaczone do celów ewakuacji.

 

WAŻNE

Skrzydła drzwi stanowiących wyjście na drogę ewakuacyjną nie mogą, po ich całkowitym otwarciu, zmniejszać wymaganej szerokości tej drogi i muszą być zabezpieczone przed samoczynnym zamykaniem. Do celów ewakuacji zabronione jest stosowanie drzwi obrotowych i drzwi podnoszonych.

 

 

Obowiązek opracowania instrukcji bezpieczeństwa pożarowego

Właściciele, zarządcy lub użytkownicy obiektów bądź ich części stanowiących odrębne strefy pożarowe, przeznaczonych do magazynowania, opracowują instrukcje bezpieczeństwa pożarowego zawierające:

1. Warunki ochrony przeciwpożarowej wynikające z:

• przeznaczenia obiektu,
• sposobu użytkowania,
• prowadzonego procesu technologicznego i jego warunków technicznych, w tym zagrożenia wybuchem;

2. Sposoby poddawania przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym stosowanych w obiekcie urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic.
3. Sposoby postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożeni
4. Sposoby wykonywania prac niebezpiecznych pod względem pożarowym, jeżeli takie prace są przewidywane (np. remont instalacji centralnego ogrzewania czy naprawa regałów wymagająca prac spawalniczych).
5. Sposoby praktycznego sprawdzania organizacji i warunków ewakuacji ludzi.
6. Sposoby zapoznawania użytkowników obiektu z treścią tej instrukcji i przepisami przeciwpożarowymi.

 

Instrukcje bezpieczeństwa pożarowego nie są wymagane dla obiektów lub ich części, jeżeli nie występuje w nich strefa zagrożenia wybuchem, a ponadto jeżeli:

• kubatura brutto budynku lub jego części stanowiącej odrębną strefę pożarową nie przekracza 1000 m2,
• powierzchnia strefy pożarowej obiektu innego niż budynek (np. wiata) nie przekracza 1000 m2.

 

Aktualizacja instrukcji

Instrukcję bezpieczeństwa pożarowego aktualizuje się okresowo, co najmniej raz na 2 lata oraz po zmianach sposobu użytkowania obiektu, które wpływają na zmianę warunków ochrony przeciwpożarowej, np.:

• wprowadzenie do magazynowania benzyny, olejów i smarów,
• wprowadzenie wózków widłowym z napędem silnikowym zasilanym gazem propan-butan.

 

WAŻNE

Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego w obiektach magazynowych może stanowić część instrukcji technologiczno-eksploatacyjnej.

 

Techniczne środki zabezpieczenia przeciwpożarowego

W każdym miejscu przeznaczonym na pobyt ludzi w magazynie stosuje się techniczne środki zabezpieczenia przeciwpożarowego. Chodzi tu o:

1. Dostateczną liczbę i szerokość wyjść ewakuacyjnych.
2. zachowanie dopuszczalnej długości, szerokości i wysokości przejść oraz dojść ewakuacyjnych.
3. Bezpieczną pożarowo obudowę i wydzielenie dróg ewakuacyjnych oraz pomieszczeń.
4. Zabezpieczenie przed zadymieniem wymienionych w przepisach techniczno-budowlanych dróg ewakuacyjnych, w tym polegające na zastosowaniu urządzeń zapobiegających zadymieniu lub urządzeń i innych rozwiązań techniczno-budowlanych zapewniających usuwanie dymu.
5. Oświetlenie awaryjne oraz przeszkodowe w obiektach, w których jest ono niezbędne do ewakuacji ludzi.
6. Możliwość rozgłaszania sygnałów ostrzegawczych i komunikatów głosowych przez dźwiękowy system ostrzegawczy w budynkach, w których jest on wymagań.

 

Punkty poboru wody w magazynie

W magazynach stosuje się następujące rodzaje punktów poboru wody do celów przeciwpożarowych, z zasilaniem przez co najmniej 2 godziny:

1. Hydranty wewnętrzne z wężem półsztywnym (hydrant 25 mm, hydrant 33 mm).
2. Hydrant wewnętrzny z wężem płasko składanym (hydrant 52 mm).

Hydranty umieszcza się przy drogach komunikacji ogólnej, a w szczególności:

• przy wejściach do magazynu,
• w przejściach i na korytarzach,
• przy wyjściach na otwartą przestrzeń lub przy wyjściach ewakuacyjnych z pomieszczeń magazynowych, w szczególności zagrożonych wybuch

Przed hydrantem musi być przestrzeń umożliwiająca rozwinięcie linii gaśniczej.

W nieogrzewanych magazynach lub ich częściach przewody zasilające instalacji wodociągowej przeciwpożarowej zabezpiecza się przed zamarznięciem, prowadząc je jako instalacje podziemne z zaworami lub prowadząc przez część ogrzewaną, wyprowadzając jedynie zaizolowane końcówki albo zabezpieczając przed zamarznięciem dzięki zastosowaniu izolowanej cieplnie osłony.

 

Gaśnice przenośne lub przewoźne

Magazyny powinny być wyposażone w przenośne gaśnice lub w gaśnice przewoźne spełniające wymagania Polskich Norm. Rodzaj gaśnic dostosowuje się do gaszenia tych grup pożarów, które mogą wystąpić w magazynie.

 

Gaśnice rozmieszcza się:

1. W miejscach łatwo dostępnych i widocznych, w szczególności:

• przy wejściach do budynków,
• na klatkach schodowych,
• na korytarzach,
• przy wyjściach z pomieszczeń na zewnątrz.

2. W miejscach nienarażonych na uszkodzenia mechaniczne i działanie źródeł ciepła (dlatego nie umieszcza się ich w bramach czy przy źródłach ciepła).

 

Przy rozmieszczaniu gaśnic powinny być spełnione następujące warunki:

• odległość z każdego miejsca w obiekcie, w którym może przebywać człowiek, do najbliższej gaśnicy nie powinna być większa niż 30 m,
• do gaśnic powinien być zapewniony dostęp o szerokości co najmniej 1 m.

 

Podstawowe zabezpieczenia przeciwpożarowe

W magazynie podstawowe zabezpieczenia ppoż. są to zabezpieczenia techniczne oraz proceduralne, w tym:

1. Sprzęt ppoż. (hydranty i gaśnice).
2. Sygnalizacja pożaru.
3. Instrukcje postępowania na wypadek pożaru.
4. Instrukcje posługiwania się podręcznym sprzętem ppoż.
5. Instrukcja sposobu składowania materiałów łatwo palnych, a szczególnie: rozpuszczalników, lakierów, farb, paliw płynnych i gazowych, palnych gazów technicznych.
6. Zakaz używania otwartego ognia, wykonywania prac spawalniczych i palenia tytoniu, szczególnie w strefach zagrożonych pożarem (wybuchem).
7. Sprawne instalacje i urządzenia elektryczne.
8. Sprawne wózki z napędem silnikowym (spalinowym i elektrycznym).
9. Oznakowane i niezastawiane drogi ppoż.
10. Wyjścia ewakuacyjne – czynne i niezastawione.
11. Sprawna instalacja odgromowa.

Źródło: “BHP w firmie”  – Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o o.