Jak się przygotować do kontroli Państwowej Straży Pożarnej

W zakresie działalności PSP szczególne znaczenie ma prewencja. Nie mniej jednak wachlarz zadań PSP jest bardzo szeroki i obejmuje również czynności kontrolno–rozpoznawcze. O co należy szczególnie zadbać w zakresie ppoż., aby później nie mieć kłopotów z prawem?

 

Przygotowując się do kontroli PSP w firmie, należy na przykład:

 

• sprawdzić ostatnie protokoły pomiarów, przeglądów i konserwacji instalacji elektrycznej, odgromowej oraz gazowej, a także przewodów kominowych,
• odszukać protokoły przeglądów i konserwacji technicznych środków zabezpieczenia ppoż.,
• skompletować certyfikaty i atesty na wykładziny podłogowe, podwieszane sufity, drzwi zamontowane w elementach oddzielenia pożarowego itp.,
• skontrolować stan dróg ewakuacyjnych, oznakowanie obiektu i przestrzeganie ustaleń natury porządkowej,
• sprawdzić czujność i gotowość do interwencji oraz wyszkolenie pracowników ochrony.

 

Podstawa przeprowadzanej kontroli PSP

Czynności kontrolno-rozpoznawcze przeprowadzane są na podstawie:

• rocznego planu czynności kontrolno-rozpoznawczych,
• zgłoszenia zakładu o zwiększonym lub dużym ryzyku wystąpienia awarii przemysłowej,
• zlecenia starosty,
• polecenia sądu, prokuratora lub Najwyższej Izby Kontroli,
• zgłoszenia obiektu, dla którego odpowiednie przepisy wymagają wydania przez organy PSP opinii lub zajęcia przez nie stanowiska w zakresie ochrony ppoż.,
• zawiadomienia wójta, burmistrza lub prezydenta miasta o stwierdzeniu zagrożenia życia lub zdrowia, niebezpieczeństwa powstania szkód majątkowych w znacznych rozmiarach bądź naruszenia środowiska,
• wystąpienia istotnych nowych okoliczności w zakresie stanu bezpieczeństwa na terenie działania określonej komendy powiatowej (miejskiej) PSP.

 

Zakres kontroli PSP

Czynności kontrolno-rozpoznawcze przeprowadzane są w zakresie:

• kontroli przestrzegania przepisów ppoż.,
• oceny zgodności z wymaganiami ochrony ppoż. rozwiązań technicznych zastosowanych w obiekcie budowlanym,
• oceny zgodności wykonania obiektu budowlanego z projektem budowlanym,
• ustalania spełnienia wymogów bezpieczeństwa w zakładzie stwarzającym zagrożenie wystąpienia poważnej awarii przemysłowej,
• rozpoznawania możliwości i warunków prowadzenia działań ratowniczych przez jednostki ochrony ppoż.,
• rozpoznawania innych niż pożarowe miejscowych zagrożeń (np. technicznych, chemicznych i ekologicznych, stwarzających przykładowo zagrożenie wystąpienia poważnej awarii przemysłowej),
• wstępnego ustalania nieprawidłowości, które przyczyniły się do powstania pożaru i okoliczności jego rozprzestrzenienia się,
• zbierania informacji niezbędnych do wykonania analizy poważnej awarii przemysłowej i formułowania zaleceń dla prowadzącego zakład.

 

PRZYKŁAD

1. Zgodnie z wymogami określonymi przez rzeczoznawcę ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych obiekt powinien być podzielony na 2 strefy pożarowe. Ściana oddzielenia pożarowego powinna mieć odporność co najmniej 120 min, a stalowe, przesuwane drzwi ppoż. zamontowane w tej ścianie – co najmniej 60 min. Kontrolujący powinien potwierdzić, czy warunki te zostały spełnione.
2. Kontrolujący powinien ustalić, czy spełnione są warunki tzw. operacyjnego zabezpieczenia zakładu, a dotyczące na przykład sprawności instalacji gaśniczej i sygnalizacyjno-alarmowej, skuteczności oświetlenia awaryjnego, znajomości procedur postępowania ewakuacyjnego it

 

Praktyczne aspekty kontroli PSP

Prawo do przeprowadzania czynności kontrolno-rozpoznawczych mają strażacy upoważnieni przez właściwego komendanta PSP. Ponadto czynności kontrolno-rozpoznawcze mogą być przeprowadzane przez inne osoby upoważnione przez komendanta wojewódzkiego PSP.

W momencie przystąpienia do czynności kontrolno-rozpoznawczych upoważnieni do ich przeprowadzania okazują kontrolowanemu:

• strażak – legitymację służbową,
• inna osoba – dokument tożsamości.

Kontrolujący ma prawo wstępu do wszystkich obiektów i pomieszczeń, chyba że stanowią one część mieszkalną lub ich właścicielami bądź zarządzającymi są:

• komórki lub jednostki organizacyjne podległe Ministrowi Obrony Narodowej bądź przez niego nadzorowane, Policja, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencja Wywiadu, Centralne Biuro Antykorupcyjne albo Straż Graniczna,
• obce misje dyplomatyczne, urzędy konsularne lub inne instytucje międzynarodowe korzystające z immunitetów dyplomatycznych bądź konsularnych.

Kontrolujący podlega obowiązującym w obiektach i pomieszczeniach kontrolowanego przepisom o:

• bezpieczeństwie i higienie pracy,
• ochronie informacji niejawnych,
• ochronie przeciwpożarowej.

Kontrolujący nie podlega przeszukaniu przewidzianemu w regulaminie ochrony obiektów i pomieszczeń kontrolowanego.

 

Upoważnienie do przeprowadzania kontroli PSP

Czynności kontrolno-rozpoznawcze mogą być przeprowadzane po doręczeniu kontrolowanemu upoważnienia do ich przeprowadzenia przynajmniej na 7 dni, a w przypadkach zgłoszenia obiektu, dla którego odpowiednie przepisy wymagają wydania przez organy PSP opinii lub zajęcia przez nie stanowiska w zakresie ochrony ppoż., przynajmniej na 3 dni przed terminem ich rozpoczęcia.

Wspomniane upoważnienie może być doręczone kontrolowanemu w chwili przystąpienia do czynności kontrolno-rozpoznawczych, jeżeli powzięto informację o możliwości występowania w miejscu ich przeprowadzania zagrożenia życia ludzi lub bezpośredniego niebezpieczeństwa powstania pożaru. 

Upoważnienie do przeprowadzania czynności kontrolno-rozpoznawczych powinno zawierać:

• określenie podstawy prawnej przeprowadzenia czynności kontrolno-rozpoznawczych,
• oznaczenie organu przeprowadzającego czynności kontrolno-rozpoznawcze,
• datę i miejsce wystawienia,
• imię i nazwisko oraz określenie stanowiska służbowego strażaka upoważnionego do przeprowadzenia czynności kontrolno-rozpoznawczych, a także numer jego legitymacji służbowej,
• imię i nazwisko oraz określenie rodzaju i numeru dokumentu tożsamości innej osoby upoważnionej do przeprowadzenia czynności kontrolno- rozpoznawczych,
• oznaczenie podmiotu objętego czynnościami kontrolno-rozpoznawczymi i miejsca ich przeprowadzenia,
• informacje o zakresie przedmiotowym czynności kontrolno-rozpoznawczych,
• wskazanie daty rozpoczęcia i przewidywanego terminu zakończenia kontroli,
• podpis osoby udzielającej upoważnienia z podaniem zajmowanego stanowiska lub funkcji,
• pouczenie o prawach i obowiązkach kontrolowanego.

 

Obowiązki kontrolowanego przez PSP

Kontrolowany ma obowiązek umożliwić kontrolującemu przeprowadzenie czynności kontrolno-rozpoznawczych, a w tym:

• udzielić niezbędnych informacji i wyjaśnień w sprawach objętych zakresem tych czynności oraz wyrazić zgodę na sporządzenie dokumentacji fotograficznej,
• umożliwić dostęp do obiektów, urządzeń i innych składników majątkowych, w stosunku do których mają być przeprowadzone czynności,
• zapewnić wgląd w dokumentację i prowadzone ewidencje objęte zakresem czynności, umożliwić sporządzenie kopii niezbędnych dokumentów,
• zapewnić warunki do pracy, w tym, w miarę możliwości, samodzielne pomieszczenie i miejsce do przechowywania dokumentów, udostępnić środki łączności i inne konieczne środki techniczne, jakimi dysponuje, w zakresie niezbędnym do przeprowadzania czynności.

 

PRZYKŁAD

W wyniku prac remontowo-budowlanych przez ścianę oddzielenia pożarowego o odporności co najmniej 120 min poprowadzono przewody instalacji elektrycznej. Przepusty instalacyjne uszczelniono zwykłą zaprawą cementowo-wapienną. Kontrolujący słusznie wymaga dokumentu potwierdzającego, że uszczelnienie to odpowiada odporności ogniowej ustalonej dla tej ściany.

 

Protokół kontroli PSP

Na podstawie przeprowadzonej kontroli kontrolujący sporządza protokół czynności kontrolno-rozpoznawczych w zakresie ochrony ppoż., który powinien zawierać:

• podstawę prawną dokonywanych czynności,
• stopień, tytuł, imię i nazwisko oraz stanowisko kontrolującego,
• nazwę (nazwisko) oraz adres lub siedzibę kontrolowanego, a także imię i nazwisko osoby upoważnionej do reprezentowania lub prowadzenia spraw kontrolowanego,
• miejsce i termin przeprowadzenia czynności,
• informacje, kto i w jakim charakterze był obecny przy czynnościach kontrolno-rozpoznawczych,
• wykaz kontrolowanych obiektów, terenów, urządzeń i innych kontrolowanych składników majątkowych,
• określenie zakresu czynności,
• opis stanu faktycznego, z określeniem w szczególności:

– niezgodności z wymaganiami przepisów ppoż.,

– niezgodności rozwiązań technicznych zastosowanych w obiekcie budowlanym z wymaganiami ochrony ppoż.,

– niezgodności wykonania danego obiektu budowlanego z projektem budowlanym pod względem ochrony ppoż.,

– warunków wpływających na spełnienie wymogów bezpieczeństwa w zakładzie stwarzającym zagrożenie wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, wyników rozpoznania zagrożeń technicznych, chemicznych i ekologicznych,

– wyników rozpoznawania możliwości i warunków prowadzenia działań ratowniczych przez jednostki ochrony ppoż.,

– przyczyn powstania i okoliczności rozprzestrzeniania się pożaru,

– przyczyn powstania i okoliczności rozprzestrzeniania się oraz skutków poważnej awarii przemysłowej, z uwzględnieniem rodzaju i ilości substancji niebezpiecznych, które przedostały się do środowiska,

• opis nieprawidłowości usuniętych w toku czynności ze wskazaniem skuteczności interwencji (np. odblokowanie dostępu do wyjścia ewakuacyjnego, oznakowanie lokalizacji podręcznego sprzętu gaśniczego).

 

Protokół kontroli PSP podpisują kontrolujący i kontrolowany lub osoba przez niego upoważniona, po zapoznaniu się z treścią protokołu. W razie odmowy podpisania protokołu kontrolujący robi o tym w nim wzmiankę.

 

UWAGA

Kontrolowany lub osoba przez niego upoważniona mają prawo wniesienia zastrzeżeń do protokołu kontroli PSP przed jego podpisaniem, o czym kontrolujący musi ich pouczyć.

Kontrolujący doręcza oryginał protokołu bez zbędnej zwłoki właściwemu miejscowo komendantowi powiatowemu (miejskiemu) PSP. Kopię protokołu kontrolujący doręcza kontrolowanemu lub osobie przez niego upoważnionej.

 

Uruchomienie firmy – rola kontroli PSP

Kontrolę prewencyjną PSP przeprowadza między innymi po złożeniu zawiadomienia przez inwestora o zamiarze przystąpienia do eksploatacji danego obiektu. Celem takiej kontroli jest przede wszystkim ustalenie, czy projekt budowlany został uzgodniony z rzeczoznawcą ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych i jak uzgodnienia te zostały zrealizowane w praktyce.

 

Co sprawdzi strażak w nowo wybudowanym obiekcie firmy 

Zakres kontroli obejmuje wtedy najczęściej sprawdzenie dokumentów do odbioru budynku w zakresie ochrony przeciwpożarowej, takich jak:

• projekt techniczny architektoniczny (podstawowy) zawierający uzgodnienie z rzeczoznawcą d zabezpieczeń przeciwpożarowych;
• projekty branżowe (elektryczne, wentylacji itp.) zawierające uzgodnienia z rzeczoznawcą ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych;
• projekty instalacji i urządzeń przeciwpożarowych zainstalowanych w obiekcie oraz szczegóły zabezpieczenia ppoż. w zakresie budowlano-instalacyjnym;
• oświadczenie kierownika budowy o wykonaniu obiektu zgodnie z zasadami sztuki budowlanej i dokumentacją projektową;
• protokoły odbiorów wewnętrznych instalacji przeprowadzonych z udziałem inspektorów nadzoru;
• atesty (świadectwa dopuszczenia) dotyczące:

– palności wykładzin i okładzin w obiekcie,

– odporności ogniowej drzwi przeciwpożarowych,

– sieci sygnalizacji alarmu pożaru,

– sieci stałych urządzeń gaśniczych,

– pomp pożarowych i ich sterowania,

– klap dymowych i siłowników klap,

– klap odcinających w układzie wentylacyjnym;

• protokoły warunków pomiarów i badań:

– skuteczności ochrony urządzeń ppoż.,

– sieci hydrantów wewnętrznych i zewnętrznych,

– sieci tryskaczowej,

– sieci sygnalizacji alarmu pożaru,

– instalacji elektrycznej (chodzi tu o powykonawcze badania rezystancji izolacji i skuteczności ochrony przeciwporażeniowej), instalacji odgromowej (chodzi tu o powykonawcze badania rezystancji uziomów),

– wydajności układu wentylacji pożarowej.

 

Ustalenia dokonane podczas takiej kontroli są podstawą do wydania stosownego postanowienia, czyli zgody na użytkowanie danego obiektu.

 

Operacyjne zabezpieczenia obiektu lub terenu firmy

Kontroli dotyczącej operacyjnego zabezpieczenia obiektu lub terenu dokonują najczęściej funkcyjni z jednostek ratowniczo-gaśniczych PSP, na których obszarze działania znajdują się kontrolowane obiekty.

Zakres kontroli obejmuje wtedy przygotowanie obiektów do działań interwencyjnych. Strażaków będą wówczas interesowały w szczególności:

• stan zaopatrzenia wodnego,
• sprawność systemów alarmowych i urządzeń gaśniczych,
• wyposażenie w sprzęt i środki gaśnicze,
• warunki ewakuacji,
• znajomość procedur postępowania w sytuacjach potencjalnego zagrożenia pożarowego,
• sposób oznakowania obiektów znakami bezpieczeństwa,
• stan dróg pożarowych,
• fizyczna ochrona i dostęp do obiektów.

 

Kary za naruszenie przepisów ppoż.

Strażacy, upoważnieni przez właściwego komendanta PSP do przeprowadzania czynności kontrolno-rozpoznawczych, w przypadku stwierdzenia naruszenia przepisów ppoż. mają prawo do nakładania grzywny w drodze mandatu karnego.

Najczęstsze nieprawidłowości w zakresie ochrony ppoż. stwierdzane przez PSP w trakcie kontroli dotyczą:

• stanu instalacji użytkowych,
• wyposażenia w podręczny sprzęt gaśniczy,
• warunków ewakuacji mogących zagrażać życiu ludzi,
• wewnętrznych instalacji wodociągowych,
• stanu dojazdów pożarowych do obiektów,
• procesów i instalacji technologicznych,
• stanu zaopatrzenia wodnego.

 

Podstawa prawna:

• ustawa z 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej [tekst jedn.: DZ.U. z 2016 r. poz. 603 ze zm.],
• rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z 24 października 2005 r. w sprawie czynności kontrolno-rozpoznawczych przeprowadzanych przez Państwową Straż Pożarną [Dz.U. nr 225, poz. 1934).

 

Warto zapamiętać:

1. Prawo do przeprowadzania czynności kontrolno-rozpoznawczych mają strażacy upoważnieni przez właściwego komendanta Państwowej Straży Pożarnej. Ponadto czynności kontrolno-rozpoznawcze mogą być przeprowadzane przez inne osoby upoważnione przez komendanta wojewódzkiego PSP.
2. Czynności kontrolno-rozpoznawcze mogą być przeprowadzane po doręczeniu kontrolowanemu upoważnienia do ich przeprowadzenia przynajmniej na 7 dni, a w przypadkach zgłoszenia obiektu, dla którego odpowiednie przepisy wymagają wydania przez organy PSP opinii lub zajęcia przez nie stanowiska w zakresie ochrony ppoż., przynajmniej na 3 dni przed terminem ich rozpoczęcia. Upoważnienie takie może być także doręczone kontrolowanemu w chwili przystąpienia do czynności kontrolno-rozpoznawczych, jeżeli powzięto informację o możliwości występowania w miejscu ich przeprowadzania zagrożenia życia ludzi lub bezpośredniego niebezpieczeństwa powstania pożaru.
3. Kontrolę prewencyjną PSP przeprowadza między innymi po złożeniu zawiadomienia przez inwestora o zamiarze przystąpienia do eksploatacji danego obiektu. Celem takiej kontroli jest przede wszystkim ustalenie, czy projekt budowlany został uzgodniony z rzeczoznawcą ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych i jak uzgodnienia te zostały zrealizowane w praktyce.
4. Przed kontrolą PSP w firmie powinniście m.in. skontrolować stan dróg ewakuacyjnych, oznakowanie obiektu i przestrzeganie ustaleń natury porządkowej.
5. Kontrolowany lub osoba przez niego upoważniona mają prawo wniesienia zastrzeżeń do protokołu kontroli PSP przed jego podpisaniem, o czym kontrolujący musi ich pouczyć.

 

Źródło: „BHP w firmie”  – Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o o.